Tıbbi Birimler

Endoskopi nedir ?

(Endo- iç, skopi -görmek, görüntülemek  anlamındadır)

Genel bir terim olup iç organların özel aletler ile görüntülenerek tetkik edilmesidir. Ancak Endoskopi kelimesi halk dilinde  daha çok midenin görüntülenmesi olarak bilinmektedir. Aslında bu işlemin adı Özofagogastroduodenoskopi veya Üst gastrointestinal sistem  endoskopisi' dir.

Üst GİS Endoskopisi : Bu işlem sayesinde yemek borusu ,mide ve onikiparmak bağırsak görüntülenerek  dikkatlice tetkik edilir .

İşlem öncesi özel bir hazırlık gerekmez ve  6-8 saatlik açlık yeterlidir.

İşlem nasıl yapılmakta? :

Hasta endoskopik  odasına alınır ve sol tarafına yatırılır. Hastanın cihaza zarar vermemesi ve aletin rahat hareketi için özel ağızlık takılıyor. Kliniğimizde endoskopik işlem hasta isteğine bağlı olarak uyutularak yapıldığı gibi uyutulmadan da yapılmaktadir. Uyutulmayan hastalarda sadece boğaz lokal anestezik maddeler ile  uyuşturulur (öğürme refleksini engellemek için) ve ardından  işlem gerçekleştirilir. Uyutulacak hastalara Anestezi hekimi  eşliğinde damar yoluyla bilinçli sedasyon amaçlı düşük doz  ilaçlar verilir ve işlem bitiminde hasta uyandırılıyor.

İşlem yaklaşık 11 mm çapında, 1 m uzunluğunda, ucunda ışık ve kamera bulunan, bükülebilen özel alet  ile gerçekleştirilir. Endoskopi işlemi yaklaşık 8-10 dakika sürmektedir. Mide katlantılarını açarak daha iyi görüntülemek için işlem sırasında cihaz ile  hava verilmektedir. İşlem bitiminde de hastanın şişkinlik hissetmemesi amacıyla bu havanın bir kısmı doktor tarafından aspire edilerek çıkarılır.  Doktor gerek görürse işlem sırasında biyopsi (parça alınması ) veya polipektomi (poliplerin çıkarılması) yapabilir. Biyopsi ve polipektomi genel olarak ağrısız bir prosedürdür.

Endoskopi kimlere yapılmalı?

- Yutma güçlüğü (ağrılı yutma veya takılma hissi)

- Tedaviye dirençli reflü

- Açıklanamayan kilo kaybı

- Açıklanamayan kan azlığı, demir ve B12 düşüklüğü

- Mide ağrısı, bulantı-kusma, şişkinlik, hazımsızlık

- Yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsak kanamaları

- Göğüs kemiği arkasında ağrı ve yanma

- Mide ameliyat öyküsü olanlar

- 1. dereceli akrabasında  gıda borusu veya mide kanser öyküsü bulunanlar

-  50 yaşından büyük şahıslar ( şikayet olsun ya da  olmasın)

Endoskopi ile  aşağıdaki tedaviler de uygulanabilinir :

- Poliplerin çıkarılması

- Kanamanın durdurulması

- Yabancı cisimlerin çıkarılması

- Darlıkların  açılması

- PEG (Mideye beslenme tüpü) takılması

Endoskopi yaptıracak hasta işlem öncesi alerji, kronik  hastalık, kullandığı ilaçlar  ve varsa  geçirdiği ameliyatlar konusunda doktora  bilgi vermelidir.

Endoskopi işlemi oldukca güvenli olup, nadir de olsa kanama ve delinme gibi tedavi edilebilir komplikasyonlar da görülebilir. Uyutulan hastalarda verilen anestezik ilaçlardan dolayı bir gün boyunca sersemlik, baş dönmesi gibi durumlar olabileceği için , araba kullanmak gibi dikkat gerektirecek işlerden bu sürede uzak durulması önerilmektedir.

Kolonoskopi nedir ?

Kolonsokopi kalın bağırsağın ve ince bağırsağın son uç kısmının ,ucunda ışık ve kamera bulunan ,bükülebilen bir cihaz yardımıyla incelenmesidir.

Kolonoskopi hangi durumlarda yapılır ?

- Kronik ishal veya kabızlık

- Geçmeyen karın ağrısı, şişkinlik

- Dışkıda kan görülmesi

- Gaitada gizli kan testi pozitif olması

- Açıklanamayan kan azlığı

- Demir ve B12 eksikliği

- Nedeni bilinmeyen kilo kaybı

- Kolon kanseri tarama amaçlı ( 50 yaşdan büyük, aktif şikayet olsun ya da olmasın 10 yılda bir, ailesinde veya yakın akrabalarında kolon kanser öyküsü bulunanlarda daha sık aralıklarla taranmalı )

- Daha önce kolon kanseri nedeni ile ameliyat öyküsü

- Kendinde veya ailesinde daha önce  kolon polipi saptananlar

Polip neden önemli  ?

Kolon kanseri  hem erkek, hem de kadında tüm dünyada olduğu gibi Türkiyede de 3. sıklıkta görülen kanser türüdür.  Kolon kanserlerinin neredeyse tamamına yakını poliplerden köken almaktadır. Kolonoskopi işlemi sırasında bu poliplerin saptanması ve çıkarılması mümkündür. Böylelikle kanser gelişimi engellenmektedir.

Kolonoskopi öncesi hazırlık :

Başarılı bir kolonsokopi için kalın bağırsağın temiz olması gerekmektedir. Bunun için doktor hastanın genel durumunu değerlendirerek en az 2 gün önceden sulu diyet önerir.  İşlemden önceki gün akşam bağırsak temizliği  için yazılan ilaçları tarif edildiği şekilde uygulamak gerekir. Bu ilaçların  işlemden en geç  4-5 saat öncesine kadar içip bitirilmesi gerekmektedir.

Kolonoskopi işlemi nasıl yapılır?

Hasta Endoskopi odasına alınır, damar yolu açılır ve sol tarafına yatırılır. Anestezi hekimi  tarafından hastaya bilinçli sedasyon yapıldıktan ve uyutulduktan sonra işleme başlanır. Ucunda ışık ve kamera olan esnek bir alet ile makattan girilerek kalın bağırsağın son kısmına  kadar gidilir. Gerek görüldüğünde ince bağırsağın uc kısmına da geçilerek inceleme yapılır. İşlem esnasında daha iyi görüntüleme almak için cihaz ile bağırsak içine hava verilmekte ve işlem bitiminde geri boşaltılmaktadır. İşlem sonrası hasta uyandırılır. Tetkik yaklaşık 15 -25 dakika sürmekte, ancak bu süre hastanın anatomik yapısı veya  bağırsakta  müdahele edilecek her hangi bir oluşum olması durumunda uzayabilir. Hasta işlem sonrası yaklaşık 1 saat gözlem altında tutululmaktadır.

Kolonsokopi işleminde hastalar sedasyon ilaçları aldıkları için sersemlik, uyku hali, baş dönmesi gibi durumlar bir gün daha devam edebilir. Bunun için bu süre zarfında araba kullanmak gibi dikkat gerektiren eylemlerden kaçınılması lazım. İşlem günü hastanın yanında refakat edebilecek yetişkin birinin de gelmesi gerekir.

Kolonoskopi yaptıracak hasta işlem öncesi alerji, kronik  hastalıklar, kullandığı ilaçlar  ve geçirdiği ameliyatlar konusunda doktoruna mutlaka  bilgi vermelidir.

Riskleri :

Kolonoskopi oldukca güvenilir bir yöntem olmasına rağmen oldukça nadir de olsa kanama, bağırsak delinmesi  gibi tedavi edilebilir riskleri  vardır. Yine nadir de olsa sedasyon amaçlı verilen ilaçlara alerjik reaksiyon  veya  yan etki (kalp ritminde yavaşlama ve solunum depresyonu gibi) görülebilir.

Uz.Dr. Farid HAJIYEV

09.11.2023